Του κ. Χρήστου Γράβαλου
Υποψήφιου Διδάκτορα του Τμήματος Μηχανικών Ορυκτών Πόρων, Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας & Σύμβουλος Λατομικών Επιχειρήσεων

Η Ελλάδα έχει μακρά παράδοση στην εξόρυξη και επεξεργασία μαρμάρου φιλοξενώντας κοιτάσματα μαρμάρου υψηλής ποιότητας. Σήμερα, η Ελλάδα είναι ένας από τους κορυφαίους παραγωγούς μαρμάρου στον κόσμο, με σύγχρονα λατομεία και εγκαταστάσεις επεξεργασίας. Σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Βάσης Δεδομένων Στατιστικών Ορυκτών (EMSD), η Ελλάδα είναι ο τρίτος μεγαλύτερος παραγωγός μαρμάρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση και ο όγδοος μεγαλύτερος παραγωγός στον κόσμο.

Παρά τις επιτυχίες αυτές, η βιομηχανία μαρμάρου στην Ελλάδα αντιμετωπίζει μια σειρά από προκλήσεις, όπως η ανάγκη προσαρμογής στις μεταβαλλόμενες συνθήκες της αγοράς, ο αντίκτυπος της παγκόσμιας οικονομικής ύφεσης και η ανάγκη αντιμετώπισης περιβαλλοντικών και κοινωνικών ανησυχιών.

Για την αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων, η βιομηχανία έχει εφαρμόσει μια σειρά μέτρων, όπως η ανάπτυξη βιώσιμων πρακτικών λατομείων, η εφαρμογή αυστηρών κανονισμών ασφάλειας και περιβάλλοντος και η χρήση προηγμένων τεχνικών εξόρυξης και επεξεργασίας.

Το Industry 4.0, γνωστό και ως τέταρτη βιομηχανική επανάσταση, αναφέρεται στη χρήση προηγμένων τεχνολογιών, όπως η τεχνητή νοημοσύνη, το Διαδίκτυο των πραγμάτων (IoT) και η ρομποτική, για τη βελτίωση της αποδοτικότητας, της παραγωγικότητας και της ανταγωνιστικότητας στη μεταποίηση και σε άλλους κλάδους. Η βιομηχανία μαρμάρου, όπως και πολλές άλλες βιομηχανίες, αρχίζει να υιοθετεί τεχνολογίες και πρακτικές Industry 4.0 προκειμένου να βελτιώσει την απόδοση, να μειώσει το κόστος και να βελτιώσει την ποιότητα των προϊόντων της. Αυτό περιλαμβάνει τη χρήση προηγμένων αισθητήρων και αναλύσεων δεδομένων για την παρακολούθηση και τη βελτιστοποίηση των διαδικασιών παραγωγής, τη χρήση ρομποτικής και αυτοματισμού για τη μείωση της ανάγκης για χειρωνακτική εργασία και την εφαρμογή προηγμένων συστημάτων κατασκευής για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας και της ακρίβειας.

Επιπλέον, η βιομηχανία μαρμάρου χρησιμοποιεί επίσης τεχνολογίες Industry 4.0 για να βελτιώσει τη διαχείριση της εφοδιαστικής αλυσίδας, την εξυπηρέτηση πελατών και τις προσπάθειες μάρκετινγκ. Για παράδειγμα, οι εταιρείες μπορεί να χρησιμοποιούν συσκευές με δυνατότητα IoT για να παρακολουθούν την τοποθεσία και την κατάσταση των προϊόντων σε πραγματικό χρόνο ή να χρησιμοποιούν τεχνητή νοημοσύνη και μηχανική μάθηση για να αναλύουν δεδομένα πελατών και να βελτιώνουν τις καμπάνιες μάρκετινγκ.

Είναι δύσκολο να εκτιμηθεί με ακρίβεια το ποσοστό υιοθέτησης των τεχνολογιών και πρακτικών Industry 4.0 στη βιομηχανία μαρμάρου στην Ελλάδα, καθώς τα ποσοστά υιοθέτησης μπορεί να διαφέρουν σημαντικά μεταξύ διαφορετικών εταιρειών και τομέων. Ωστόσο, είναι πιθανό ότι η υιοθέτηση αυτών των τεχνολογιών αυξάνεται καθώς οι εταιρείες επιδιώκουν να βελτιώσουν την αποτελεσματικότητα, να μειώσουν το κόστος και να βελτιώσουν την ποιότητα των προϊόντων τους. Σύμφωνα με έκθεση του Γραφείου Πνευματικής Ιδιοκτησίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EUIPO), η υιοθέτηση των τεχνολογιών Industry 4.0 στην Ελλάδα ήταν σχετικά αργή σε σύγκριση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, αλλά αναμένεται να αυξηθεί τα επόμενα χρόνια. Η έκθεση σημειώνει ότι η υιοθέτηση αυτών των τεχνολογιών καθοδηγείται σε μεγάλο βαθμό από την ανάγκη βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας και ανταπόκρισης στις μεταβαλλόμενες συνθήκες της αγοράς, καθώς και από τη διαθεσιμότητα χρηματοδότησης και υποστήριξης για την καινοτομία.

Υπάρχουν διάφοροι πρόσθετοι τρόποι με τους οποίους οι τεχνολογίες Industry 4.0, συμπεριλαμβανομένης της τεχνητής νοημοσύνης, μπορούν να εφαρμοστούν στη βιομηχανία μαρμάρου, όπως:

• Προγνωστική συντήρηση
• Ποιοτικός έλεγχος
• Περιβαλλοντική Βιωσιμότητα
• Εξυπηρέτηση πελατών

Οι τεχνολογίες και οι πρακτικές Industry 4.0 μπορούν επίσης να εφαρμοστούν στη γεωτεχνική παρακολούθηση στα λατομεία, η οποία αποτελεί ουσιαστική πτυχή των εργασιών εξόρυξης και επεξεργασίας. Η γεωτεχνική παρακολούθηση περιλαμβάνει τη χρήση αισθητήρων, αναλύσεων δεδομένων και άλλων τεχνολογιών για τη μέτρηση και την παρακολούθηση των γεωτεχνικών συνθηκών ενός λατομείου, συμπεριλαμβανομένης της σταθερότητας των πρανών, της παρουσίας υπόγειων υδάτων και του κινδύνου κατολισθήσεων και άλλων κινδύνων.

Η υιοθέτηση των τεχνολογιών Industry 4.0 στη γεωτεχνική παρακολούθηση μπορεί να βελτιώσει την ακρίβεια, την αποτελεσματικότητα και τη σχέση κόστους – αποτελεσματικότητας των δραστηριοτήτων παρακολούθησης.

Για παράδειγμα, αισθητήρες και συσκευές με δυνατότητα IoT μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη συνεχή παρακολούθηση των γεωτεχνικών συνθηκών σε πραγματικό χρόνο, επιτρέποντας την έγκαιρη και αποτελεσματική απόκριση σε αλλαγές ή πιθανούς κινδύνους. Η ανάλυση δεδομένων και οι αλγόριθμοι μηχανικής μάθησης μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την επεξεργασία και ανάλυση δεδομένων από αυτούς τους αισθητήρες, παρέχοντας πληροφορίες για τις γεωτεχνικές συνθήκες της τοποθεσίας και βοηθώντας στον εντοπισμό πιθανών κινδύνων ή ευκαιριών.

Συνολικά, η χρήση των τεχνολογιών Industry 4.0 στη γεωτεχνική παρακολούθηση μπορεί να συμβάλει στη βελτίωση της ασφάλειας και της αποτελεσματικότητας των εργασιών εξόρυξης και επεξεργασίας, καθώς και στην ελαχιστοποίηση των περιβαλλοντικών και κοινωνικών επιπτώσεων του κλάδου. Καθώς η βιομηχανία μαρμάρου συνεχίζει να εξελίσσεται, είναι πιθανό αυτές οι τεχνολογίες να διαδραματίζουν ολοένα και πιο σημαντικό ρόλο στη γεωτεχνική παρακολούθηση και σε άλλες πτυχές των εργασιών εξόρυξης και επεξεργασίας.

Συμπερασματικά, η βιομηχανία μαρμάρου στην Ελλάδα αντιπροσωπεύει σημαντικό συντελεστή στην οικονομία της χώρας και διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην παγκόσμια αγορά μαρμάρου. Με προσεκτική διαχείριση και εστίαση σε βιώσιμες πρακτικές, είναι σε καλή θέση να συνεχίσει να ευδοκιμεί τα επόμενα χρόνια.

Πηγή: ΣΜΕ Newsletter, Τεύχος 39

Το Τμήμα Μηχανικών Ορυκτών Πόρων ευχαριστεί θερμά την Rock Flow Dynamics για τη δωρεάν παραχώρηση 22 ακαδημαϊκών αδειών χρήσης του λογισμικού μοντελοποίησης και προσομοίωσης ταμιευτήρων tNavigator, το οποίο θα χρησιμοποιηθεί στη διδασκαλία σχετικών μαθημάτων του προπτυχιακού προγράμματος σπουδών από τον επίκουρο καθηγητή του Τμήματος, κ. Μαρινάκη Δημήτριο, καθώς και για έρευνα. Το λογισμικό θα εγκατασταθεί στο Εργαστήριο Μεταλλευτικής Πληροφορικής και Εφαρμογών Μηχανικής Μάθησης.