– Μύθοι και Αλήθειες για το Τμήμα Μηχανικών Ορυκτών Πόρων στην Κοζάνη

Μετά από δύο χρόνια λειτουργίας του Τμήματος Μηχανικών Ορυκτών Πόρων, της Πολυτεχνικής Σχολής του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας, έχουν δημιουργηθεί διάφοροι μύθοι σχετικά με τη δομή, τον σκοπό, τις δυνατότητες και τις προοπτικές του, αλλά και το ίδιο το αντικείμενο του Μηχανικού Ορυκτών Πόρων, μέσα από διάφορα δημοσιεύματα και με αφετηρία τα αποτελέσματα των υποψηφίων που το προτίμησαν στις πανελλήνιες εξετάσεις.  Ποια είναι όμως η αλήθεια για το Τμήμα μας και το αντικείμενο του Μηχανικού Ορυκτών Πόρων;

1^ος Μύθος: Το Τμήμα Μηχανικών Ορυκτών Πόρων είναι τμήμα πρώην ΤΕΙ

Αλήθεια: το Τμήμα Μηχανικών Ορυκτών Πόρων είναι ένα νέο Τμήμα που δημιουργήθηκε μέσα στην Πολυτεχνική Σχολή του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας, με πενταετές πρόγραμμα σπουδών, στο οποίο εισήχθησαν ΜΟΝΟ νέοι φοιτητές μέσω των πανελληνίων εξετάσεων που διεξήχθησαν ΜΕΤΑ τη δημιουργία του το 2019. Ως αντικείμενο, δεν υπήρξε ποτέ σε Τμήμα ΤΕΙ. Το Τμήμα Μηχανικών Ορυκτών Πόρων, παράλληλα, έχει την ευθύνη ολοκλήρωσης των σπουδών των ενεργών φοιτητών της Κατεύθυνσης Γεωτεχνολογίας Περιβάλλοντος του πρώην ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας, στους οποίους όμως δεν επιτράπηκε η μεταπήδηση στο πενταετές πρόγραμμα σπουδών Μηχανικών Ορυκτών Πόρων, σε αντίθεση με αυτό που συνέβη σε άλλα Πανεπιστήμια της χώρας.

2^ος Μύθος: Οι καθηγητές του Τμήματος Μηχανικών Ορυκτών Πόρων είναι λίγοι σε αριθμό

Αλήθεια: το Τμήμα Μηχανικών Ορυκτών Πόρων ξεκίνησε το 2019 ως αυτοδύναμο τμήμα με 10 μέλη ΔΕΠ και 3 μέλη ΕΤΕΠ/ΕΔΙΠ, αριθμός ο οποίος είναι ιδιαίτερα υψηλός για νέο τμήμα, αν αναλογιστεί κανείς το πλήθος μελών ΔΕΠ στα πρώτα χρόνια λειτουργίας ανάλογων Τμημάτων, ακόμα και στα Πανεπιστήμια του κέντρου. Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι πρόκειται για Τμήμα που ιδρύθηκε μόλις δύο χρόνια πριν, καθώς και το ότι την ευθύνη για την κατανομή νέων θέσεων στα Πανεπιστήμια της χώρας την έχει αποκλειστικά το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων.

3^ος Μύθος: Το αντικείμενο του Μηχανικού Ορυκτών Πόρων έχει χαμηλή ζήτηση στην αγορά εργασίας

Αλήθεια: το ευρύ κοινό γνωρίζει ελάχιστα το αντικείμενο του Μηχανικού Ορυκτών Πόρων καθώς και τις δραστηριότητες της βιομηχανίας ορυκτών πόρων στην Ελλάδα – το ίδιο ισχύει και για τις ευκαιρίες εργασίας στον κλάδο αυτό. Οι εκμεταλλεύσεις ορυκτών πόρων στην Ελλάδα είναι δεκάδες και κατανεμημένες σε όλη την επικράτεια, ενώ οι προοπτικές ανάπτυξης του κλάδου είναι ιδιαίτερα θετικές λόγω και των ολοένα αυξανόμενων αναγκών σε πρώτες ύλες που θα στηρίξουν τις πράσινες τεχνολογίες αλλά και συνολικά τις ανάγκες της σύγχρονης κοινωνίας. Επίσης, η ζήτηση Μηχανικών Ορυκτών Πόρων είναι ιδιαίτερα υψηλή στο εξωτερικό, ειδικά σε χώρες που παραδοσιακά έχουν μεγάλη εξορυκτική δραστηριότητα.

4^ος Μύθος: Οι δυνατότητες απασχόλησης των αποφοίτων του Τμήματος Μηχανικών Ορυκτών Πόρων θα είναι ελάχιστες λόγω της απολιγνιτοποίησης

Αλήθεια: τα ορυχεία λιγνίτη, αν και σημαντικό κομμάτι της εξορυκτικής δραστηριότητας στην Ελλάδα για πολλές δεκαετίες από την άποψη του συνολικού όγκου εξορυσσόμενων υλικών, αποτελούν απλά μία από τις πολλές εκμεταλλεύσεις στις οποίες απασχολούνται Μηχανικοί Ορυκτών Πόρων. Η εγγύτητα του Τμήματος Μηχανικών Ορυκτών Πόρων στην Κοζάνη με τις μεγαλύτερες εκμεταλλεύσεις λιγνίτη στη χώρα ίσως να δίνει την αίσθηση ότι το Τμήμα δημιουργήθηκε με το λιγνίτη ως στόχο, αλλά η πραγματικότητα είναι εντελώς διαφορετική – αρκεί μια ματιά στο πρόγραμμα σπουδών του Τμήματος για να διαπιστώσει κανείς ότι από τα 85 μαθήματα που προσφέρει, μόνο ένα αφορά ειδικά την εκμετάλλευση γαιανθράκων.

5^ος Μύθος: Το Τμήμα Μηχανικών Ορυκτών Πόρων δεν διαθέτει τις απαραίτητες εκπαιδευτικές και ερευνητικές εγκαταστάσεις

Αλήθεια: το Τμήμα Μηχανικών Ορυκτών Πόρων διαθέτει 8 ερευνητικά και εκπαιδευτικά εργαστήρια με πλούσιο εξοπλισμό αξίας μερικών εκατομμυρίων ευρώ, τα οποία καλύπτουν ένα μεγάλο κομμάτι των εκπαιδευτικών αναγκών του, ενώ αναπτύσσει συνεχώς νέες υποδομές και δυνατότητες, όντας κομμάτι μιας ιδιαίτερα δυναμικά αναπτυσσόμενης Πολυτεχνικής Σχολής στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας. Το Τμήμα ήδη παρουσιάζει πλήρως αναπτυγμένη ακαδημαϊκή λειτουργία με υποψήφιους διδάκτορες, μεταδιδακτορικούς ερευνητές, και χρηματοδοτούμενα ερευνητικά προγράμματα, αυτοδύναμα ή σε συνεργασία. Μόλις στα πρώτα 2 χρόνια λειτουργίας του, έχει διοργανώσει δέκα σεμινάρια με προσκεκλημένους διακεκριμένους επιστήμονες και ερευνητές από την βιομηχανία εντός και εκτός Ελλάδας, ενώ συμμετείχε στη συνδιοργάνωση ενός ιδιαίτερα πετυχημένου διεθνούς συνεδρίου για τις πρώτες ύλες και την κυκλική οικονομία.

6^ος Μύθος: Το Τμήμα Μηχανικών Ορυκτών Πόρων δεν διαθέτει καθηγητές που να μπορούν να στηρίξουν τη συγκεκριμένη ειδικότητα

Αλήθεια: το Τμήμα Μηχανικών Ορυκτών Πόρων διαθέτει 10 καθηγητές με γνωστικά αντικείμενα απόλυτα συναφή με το αντικείμενο του Μηχανικού Ορυκτών Πόρων, ενώ είναι στη διαδικασία εκλογής ενός ακόμα καθηγητή με γνωστικό αντικείμενο τη Μηχανική Εκμετάλλευσης Υδρογονανθράκων.

7^ος Μύθος: Το Τμήμα Μηχανικών Ορυκτών Πόρων είχε τη χαμηλότερη βάση στο 2^ο πεδίο το 2020

Αλήθεια: το Τμήμα Μηχανικών Ορυκτών Πόρων εμφανίστηκε να έχει τη χαμηλότερη βάση στο 2^ο πεδίο στις εξετάσεις του 2020 λόγω του υπερβολικού αριθμού εισακτέων (200) που καθόρισε για αυτό το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων, αγνοώντας την απόφαση του ίδιου του Τμήματος και του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας για το Τμήμα (100). Η εικόνα θα ήταν αρκετά διαφορετική αν το Τμήμα είχε τους εισακτέους που είχε ζητήσει. Θα πρέπει να σημειωθεί επίσης ότι η βάση του Τμήματος παρουσίασε το 2020 σημαντική μείωση σε σχέση με το 2019 (περίπου 4000 μόρια) μετά και την αφαίρεση της αντιστοίχισης του Τμήματος με τη Σχολή Μηχανικών Ορυκτών Πόρων του Πολυτεχνείου Κρήτης, με απόφαση του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων (παρόμοια μείωση παρουσίασε και η Σχολή στην Κρήτη).

8^ος Μύθος: δεν χρειάζονται τρία Τμήματα με 100 – 200 εισακτέους το καθένα, με αντικείμενο την εκμετάλλευση ορυκτών πόρων στην Ελλάδα

Αλήθεια: κανένα από τα τρία Τμήματα/Σχολές δεν ζητάει 100 – 200 εισακτέους. Το Τμήμα Μηχανικών Ορυκτών Πόρων στην Κοζάνη, από τη δημιουργία του, ζητάει κάθε χρόνο λιγότερο από 100 εισακτέους – για το 2021-2022 η απόφαση της Συνέλευσης του Τμήματος, και του Πανεπιστημίου, ήταν για 80 εισακτέους, ενώ το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων αποφάσισε να έχει και πάλι 200 εισακτέους. Συνολικά στην Ελλάδα υπάρχουν 2 τμήματα και σχολές με το ακριβές αντικείμενο του Μηχανικού Ορυκτών Πόρων καθώς και μία Σχολή Μηχανικών Μεταλλείων-Μεταλλουργών (συνολικά 394 θέσεις εισακτέων), τα οποία βρίσκονται σε μεγάλη απόσταση μεταξύ τους (Κοζάνη – Αθήνα – Χανιά). Την ίδια στιγμή υπάρχουν 8 Τμήματα Πολιτικών Μηχανικών (1084 θέσεις εισακτέων), 9 Τμήματα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών (1734 θέσεις εισακτέων), 8 Τμήματα Μηχανολόγων Μηχανικών (919 θέσεις εισακτέων), και 7 Τμήματα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών (626 θέσεις εισακτέων)…

9^ος Μύθος: οι ορυκτοί πόροι δεν παρουσιάζουν ενδιαφέρον σε έναν κόσμο που βασίζεται σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και ηλεκτροκίνηση

Αλήθεια: ακριβώς εξαιτίας της στροφής στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και την ηλεκτροκίνηση, οι ανάγκες σε ορυκτούς πόρους έχουν φτάσει σε σχεδόν μη βιώσιμα επίπεδα τα οποία προσπαθεί η παγκόσμια εξορυκτική βιομηχανία να καλύψει, εξετάζοντας πλέον ακόμα και την εξόρυξη υποθαλάσσιων κοιτασμάτων. Επομένως, οι ορυκτοί πόροι βρίσκονται με τον πλέον εμφατικό τρόπο στο κέντρο του παγκόσμιου ενδιαφέροντος – είναι αναπόσπαστο κομμάτι της επόμενη μέρας και όχι κατάλοιπο της προηγούμενης.

10^ος Μύθος: το αντικείμενο του Μηχανικού Ορυκτών Πόρων δεν είναι ελκυστικό

Αλήθεια: η αλήθεια είναι ότι το αντικείμενο του Μηχανικού Ορυκτών Πόρων παρουσιάζει ιδιαιτερότητες και χαρακτηριστικά που ενδεχομένως να μην ταιριάζουν στην κουλτούρα του 18χρονου απόφοιτου των ελληνικών λυκείων. Η εργασία εντός εργοταξίου, το οποίο συχνά μπορεί να είναι υπόγειο, ενώ σχεδόν πάντα βρίσκεται μακριά από μεγάλες πόλεις ή και στο εξωτερικό, καθιστά το αντικείμενο του Μηχανικού Ορυκτών Πόρων, για μια μερίδα των υποψηφίων, μη ελκυστικό. Οι αρνητικές ειδήσεις για θέματα περιβάλλοντος και ασφάλειας γύρω από τις εκμεταλλεύσεις ορυκτών πόρων, επίσης, δεν βοηθούν στην αποδοχή του αντικειμένου του Μηχανικού Ορυκτών Πόρων – οι περισσότερες φορές που οι εξορυκτικές δραστηριότητες απασχολούν τα μέσα ενημέρωσης είναι για την προβολή αντιδράσεων τοπικών κοινοτήτων ή την κάλυψη κάποιου ατυχήματος σε εργοτάξιο. Στην πραγματικότητα όμως, το αντικείμενο του Μηχανικού Ορυκτών Πόρων είναι από τα πλέον πολύπλευρα αντικείμενα, συνδυάζει πολλές επιστήμες, εξελίσσεται συνεχώς, βασίζεται σε τεχνολογίες αιχμής, και θα αποτελεί πάντα ένα απολύτως απαραίτητο αντικείμενο για την ανάπτυξη της σύγχρονης κοινωνίας. Όσοι το γνωρίζουν μέσα από τις σπουδές και την εργασία τους στις εκμεταλλεύσεις ορυκτών πόρων, το αγαπούν για τις προκλήσεις που προσφέρει, τη συνεργασία με ανθρώπους άλλων ειδικοτήτων, την εγγύτητα με τη γη και τον πλούτο της, ώστε τελικά γίνεται κομμάτι του εαυτού τους.

Τελικά, το Τμήμα Μηχανικών Ορυκτών Πόρων στην Κοζάνη ιδρύθηκε και λειτουργεί σε έναν ιδανικό χώρο, τη Δυτική Μακεδονία, όπου η κουλτούρα και η τεχνογνωσία σε θέματα εκμετάλλευσης ορυκτών πόρων είναι ιδιαίτερα αυξημένη, ξεκίνησε με πολύ καλές προϋποθέσεις (προσωπικό, εγκαταστάσεις) και πρέπει να στηριχθεί ουσιαστικά από την πολιτεία για να μπορέσει να προσφέρει στην ελληνική κοινωνία τα επόμενα χρόνια, Διπλωματούχους Μηχανικούς Ορυκτών Πόρων έτοιμους να στηρίξουν την εξορυκτική βιομηχανία της χώρας και να δώσουν αξία στον ορυκτό πλούτο της.

Δρ. Καπαγερίδης Ιωάννης

Πρόεδρος Τμήματος Μηχανικών Ορυκτών Πόρων